12 Nentor 2025

Skenari i ndarjes ‘de facto’ të Rripit të Gazës në dy zona, një nën kontrollin izraelit dhe një nën kontrollin e Hamasit, po duket gjithnjë e më i mundshëm, në një kohë kur përpjekjet për të çuar përpara planin e Donald Trump për t’i dhënë fund luftës po humbasin vrullin.

Gjashtë zyrtarë evropianë të njohur me përpjekjet për të zbatuar fazën tjetër të planit, i thanë Reuters se procesi ka ngecur dhe se tani duket e mundshme që rindërtimi të kufizohet në zonën e kontrolluar nga Izraeli . Kjo mund të çojë në ruajtjen e ndarjes territoriale për shumë vite.

Sipas fazës së parë të planit Trump, i cili hyri në fuqi më 10 tetor, forcat ushtarake izraelite kontrollojnë 53% të enklavës palestineze. Kjo përfshin pjesën më të madhe të tokës së punueshme, Rafah në sektorin jugor, pjesë të Qytetit të Gazës dhe zona të tjera urbane.

Pothuajse të gjithë dy milionë banorët e Rripit të Gazës janë të ngjeshur në kampe dhe qytete të rrënuara në enklavën e mbetur, e cila është nën kontrollin e Hamasit.

Pamjet e dronit të marra nga Reuters disa ditë më parë tregojnë shkatërrimin biblik në Qytetin e Gazës pas sulmit të fundit të Izraelit para se të zbatohej armëpushimi, pas muajsh bombardimesh.

Çfarë përfshin faza tjetër e planit?

Faza tjetër e planit parashikon një tërheqje të mëtejshme të forcave ushtarake izraelite përtej vijës së verdhë të përcaktuar nga plani i Trump, së bashku me krijimin e një administrate kalimtare për të marrë përsipër qeverisjen e Gazës, vendosjen e një force shumëkombëshe të cilës ushtria izraelite do t’i dorëzonte sigurinë, çarmatimin e Hamasit dhe fillimin e rindërtimit.

Por plani i Trump nuk ofron një afat kohor apo mekanizma për zbatimin e tij. Në të njëjtën kohë, Hamasi refuzon të çarmatoset, Izraeli hedh poshtë çdo pjesëmarrje të Autoritetit Palestinez në qeverisjen e enklavës dhe pasiguria mbizotëron mbi formimin e forcës shumëkombëshe.

“Ne ende po punojmë mbi idetë”, tha Ministri i Jashtëm jordanez Ayman Safadi në konferencën e sigurisë në Manama. “Të gjithë duan që lufta të mbarojë, të gjithë ne këtu duam të njëjtin rezultat. Pyetja është se si do të zbatohet”.

Pa një shtytje të konsiderueshme nga Shtetet e Bashkuara për të thyer bllokimin, vija e verdhë duket se do të bëhet kufiri de facto që ndan Gazën për një kohë të pacaktuar, sipas 18 burimeve, përfshirë gjashtë zyrtarë evropianë dhe një ish-zyrtar amerikan të njohur me bisedimet.

Çfarë thonë planet amerikane?

Shtetet e Bashkuara kanë hartuar një rezolutë të Këshillit të Sigurimit të OKB-së që do t’i jepte forcës ushtarake shumëkombëshe dhe administratës kalimtare një mandat dyvjeçar. Por 10 diplomatë thanë se qeveritë mbeten të hezituara për të vendosur trupa. Vendet evropiane dhe arabe në veçanti nuk ka gjasa të marrin pjesë nëse përgjegjësitë shtrihen përtej paqeruajtjes në konflikt të drejtpërdrejtë me Hamasin dhe grupet e tjera palestineze, thanë burimet.

Zëvendëspresidenti i SHBA-së J.D. Vance dhe dhëndri i Donald Trump, Jared Kushner, thanë muajin e kaluar se fondet e rindërtimit së shpejti do të fillojnë të rrjedhin në zonën e kontrolluar nga Izraeli, edhe nëse faza tjetër e planit nuk materializohet. Ideja qendrore është të krijohen zona model ku disa banorë të Gazës mund të jetojnë.

Propozime të tilla që vijnë nga Shtetet e Bashkuara sugjerojnë se fragmentimi i peizazhit po evoluon në diçka shumë më afatgjatë, tha Michael Wahid, drejtor i programit të Shteteve të Bashkuara në grupin e ekspertëve të Grupit Ndërkombëtar të Krizave. Një

zëdhënës i Departamentit të Shtetit tha se ndërsa ishte bërë “përparim i jashtëzakonshëm” në avancimin e planit të Trump, kishte shumë punë për t’u bërë, por ai nuk iu përgjigj pyetjeve nëse rindërtimi do të kufizohej në zonën e kontrolluar nga Izraeli.

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ka thënë se Izraeli nuk ka ndërmend të rimarrë ose të qeverisë Gazën, edhe pse ministrat e kabinetit të tij të ekstremit të djathtë kanë bërë thirrje për zhvendosjen e vendbanimeve hebraike të çmontuara në vitin 2005 nën kryeministrin Ariel Sharon.

Ushtria izraelite gjithashtu i ka rezistuar thirrjeve për pushtim të përhershëm të Rripit të Gazës ose mbikëqyrje të drejtpërdrejtë të qytetarëve të Gazës. Netanyahu ka mbështetur mbajtjen e një zone tampon brenda Rripit të Gazës përgjatë kufirit për të parandaluar një përsëritje të sulmit të Hamasit të tetorit 2023 që shkaktoi Luftën e Gazës.

Blloqe betoni të verdhë

Forcat izraelite kanë vendosur blloqe betoni të verdhë për të shënuar vijën e tërheqjes dhe po ndërtojnë infrastrukturë brenda zonës nën kontrollin ushtarak izraelit. Në Qytetin e Gazës, ushtria izraelite organizoi një vizitë për gazetarët në një pozicion të fortifikuar të ndërtuar pas zbatimit të armëpushimit.

Atje, tregojnë imazhet satelitore, ekskavatorët kanë grumbulluar dhe rrënoja për të formuar kodra të larta mbrojtëse për ushtarët. Zona e pastruar është shtruar me asfalt.

Zëdhënësi i ushtrisë izraelite, Nadav Shoshani, tha se ushtarët ishin atje për të parandaluar kalimin e personave të armatosur në zonën e kontrolluar nga Izraeli, duke shtuar se do të kishte një tërheqje izraelite sapo Hamasi të përmbushte kushtet e marrëveshjes, duke përfshirë çarmatosjen dhe një forcë ndërkombëtare sigurie në zonë.

“Sapo Hamasi të përmbushë pjesën e tij të kushteve të marrëveshjes, ne jemi gati të ecim përpara”, tha Shoshani. Një zyrtar i qeverisë izraelite, duke iu përgjigjur pyetjeve me shkrim për këtë raport, tha se Izraeli po respektonte marrëveshjen dhe fajësoi Hamasin për vonesën.

Hamasi ka liruar 20 pengjet e fundit të gjallë që mbaheshin në Gaza dhe ka dorëzuar mbetjet e 24 pengjeve të vdekur si pjesë e fazës së parë të planit. Mbetjet e katër pengjeve të tjera mbeten në Gaza. Hamasi forcoi pozicionin e tij në zonat palestineze të qytetit të Gazës

Në zonat palestineze të Qytetit të Gazës, Hamasi ka forcuar pozicionin e tij në javët e fundit duke vrarë kundërshtarët. Sipas videos së Reuters, ai ka vendosur policë sigurie dhe punëtorë për të ruajtur furnizimet me ushqim dhe për të gërmuar rrugë nëpër rrënoja me ekskavatorë.

“Ne me të vërtetë duhet të mbushim boshllëkun e sigurisë brenda Gazës”, tha Ministri i Jashtëm gjerman Johannes Vandeful gjatë konferencës në Manama, duke bërë thirrje për përshpejtimin e procesit dhe duke paralajmëruar se riaktivizimi i Hamasit do të çonte në operacione të reja ushtarake izraelite në Gaza.

Hazem Qassem, zëdhënësi i Hamasit në Qytetin e Gazës, tha se grupi ishte gati t’ia dorëzonte pushtetin një grupi qeverisës teknokratik palestinez për të mundësuar fillimin e rindërtimit.

“Të gjitha zonat e Gazës meritojnë rindërtim të barabartë”, tha ai.

Një ide në diskutim, sipas dy zyrtarëve evropianë dhe një diplomati perëndimor, është nëse Hamasi mund t’i çmontojë armët e tij nën mbikëqyrje ndërkombëtare në vend që t’ia dorëzojë ato Izraelit ose një fuqie tjetër të huaj.

Vendet evropiane dhe arabe duan që Autoriteti Palestinez dhe policia e tij të kthehen në Gaza me forcën shumëkombëshe dhe të marrin pushtetin nga Hamasi. Mijëra personel i Autoritetit Palestinez të trajnuar në Egjipt dhe Jordani janë gati të vendosen në Gaza, por Izraeli është kundër çdo përfshirjeje të Autoritetit Palestinez.

Rindërtimi nën pushtimin izraelit

Gjashtë zyrtarët evropianë thanë se pa një ndryshim të rëndësishëm në qëndrimet e Hamasit ose Izraelit, ose pa presionin e SHBA-së mbi Izraelin për të pranuar Autoritetin Palestinez dhe me të një rrugë drejt krijimit të një shteti palestinez, ata nuk shohin se si plani i Trump mund të shkojë përtej një armëpushimi.

“Gaza nuk duhet të bllokohet në një zonë neutrale midis paqes dhe luftës”, tha ministrja britanike Yvette Cooper në konferencën e Manamës.

Salah Abu Amr, 62 vjeç, banor i Qytetit të Gazës, thotë se nëse nuk ka përparim në çarmatosjen e Hamasit dhe rindërtimi fillon përgjatë Vijës së Verdhë, njerëzit po mendojnë të zhvendosen atje. Por realitetet e një Gaze të ndarë janë të vështira për t’u parashikuar, shton ai.

“A do të jemi të gjithë në gjendje të zhvendosemi në këtë zonë? Apo Izraeli do të ketë veto për disa prej nesh që hyjnë? A do t’i ndajnë edhe familjet në të mirë dhe të këqij?”

Nuk është e qartë se kush mund të financojë rindërtimin e pjesëve të Gazës të pushtuara nga Izraeli. Shtetet e Gjirit nuk janë të gatshme të marrin pjesë pa pjesëmarrjen e Autoritetit Palestinez dhe një rrugë drejt shtetësisë, të cilën Izraeli e kundërshton.

Kostoja e rindërtimit vlerësohet në 70 miliardë dollarë.

“Nuk mund të kemi fragmentim”

Çdo ndarje de facto e Gazës do të ishte një pengesë për krijimin e një shteti të pavarur palestinez dhe do të përkeqësonte katastrofën humanitare për një popullsi të zhvendosur dhe plotësisht të varur nga ndihma humanitare për mbijetesën e saj.

“Nuk mund të kemi një fragmentim të Gazës”, tha ministrja e jashtme jordaneze. “Gaza është një dhe Gaza është pjesë e territorit palestinez”.

Ministrja e Jashtme palestineze Warsan Agabekian Sahin gjithashtu hodhi poshtë ndarjen e Gazës dhe tha se Autoriteti Palestinez ishte gati të merrte përgjegjësi të plotë.

“Nuk mund të ketë rindërtim të vërtetë ose stabilitet të qëndrueshëm pa sovranitetin palestinez mbi territorin”, tha ajo në një përgjigje me shkrim ndaj pyetjeve nga Reuters.